Ένα δώρο στην πόλη της Αθήνας. Ανάδειξη της ροής του ποταμού.

Ο ανθρωπολόγος Μαρσέλ Μως στο δοκίμιο «Το Δώρο. Μορφές και λειτουργίες της ανταλλαγής στις Αρχαϊκές Κοινωνίες» και στο κεφάλαιο «Το πνεύμα του δώρου» αναφέρεται στην Πολυνησία και λέει ότι σύμφωνα με τη θρησκευτική θεωρία των Μαορί, «Χάου» είναι το πνεύμα των πραγμάτων που εμπεριέχεται στη γη και στον τόπο καθώς όλα τα πράγματα στη φύση έχουν μια πνευματική δύναμη. «Ταόνγκα» είναι το δώρο: είναι στενά δεμένο με τη γη και έχει πνευματική δύναμη. Το «χάου» (άνεμος, ψυχή) θέλει να γυρίσει στον τόπο που γεννήθηκε να ξαναβρεί τη δύναμή του.

Το γεγονός ότι το ποτάμι αποκαλύφτηκε αποτελεί ένα δώρο στη πόλη της Αθήνας μετά από τα πολλά τσιμέντα που είχε δεχτεί κατά την διάρκεια των έργων του μετρό. Εμφανίστηκε ζωντανό, να ρέει στα 6 μέτρα βάθος και είναι ολοφάνερο ότι η ροή του νερού θέλει να εμφανιστεί στην πόλη της Αθήνας .

Αναφέρομαι στις φυλές της Πολυνησίας και στο πνεύμα του ποταμού για να δείξω τη σημασία της ροής, του διαρκούς γίγνεσθαι του ποταμού της Αθήνας Ηριδανού. Η εμφάνιση της ροής του θα έπρεπε να γίνει η αφορμή για την αποκάλυψή του στην πλατεία και σε άλλα σημεία της πόλης και κυρίως στο τμήμα από το Μοναστηράκι έως την Ποικίλη Στοά, ως μια ανταπόδοση στον ποταμό που ρέει όλους αυτούς τους αιώνες.

Θα μπορούσε να αποτελεί μια διαδρομή στην οποία να συναντά κανείς το ποτάμι αρχικά στην πλατεία, στη συνέχεια κάτω από το σταθμό, σε κάποιο σημείο κατά μήκος της οδού Ηφαίστου, στην ποικίλη στοά, στην οδό Αδριανού και να καταλήγει στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού, όπου και σήμερα το ποτάμι είναι ζωντανό με ιδιαίτερα φυτά και ζώα.

H ετερότητα και η διαρκής ροή του ποταμού υποστηρίχθηκε από τον Ηράκλειτο: συμβολικά αποδίδεται ως ποτάμι δράκοντας, ως ποτάμι άλογο, ως οργισμένος ταύρος , ως γέροντας κι εν γένει ο ποταμός ως διαρκές γίγνεσθαι. Όπως αναφέρει «μάχεσθαι χρη» για τους νόμους του ανθρώπου αλλά και για τους νόμους της φύσης, για το παρόν και το μέλλον της Αθήνας.

Η άποψη να τοποθετηθεί το ποτάμι κάτω από γυαλί έρχεται σε αντίθεση με τη θέση της Unesco για την πολιτιστική κληρονομιά όσον αφορά στο ζήτημα των τοπίων. Η έννοια του πολιτιστικού τοπίου αναπτύσσεται από το 1972 από την Unesco στο πλαίσιο της συνθήκης για την πολιτιστική κληρονομιά. Πολιτιστικά τοπία χαρακτηρίζονται τα ανθρώπινα έργα και τα έργα της φύσης. Από την δεκαετία του 1980 η επιτροπή για την πολιτιστική κληρονομιά μιλά «για την διατήρηση τοπίων σημαντικών για την αρμονική αλληλεπίδραση του ανθρώπου και της φύσης» και ζητά να «δοθούν ευκαιρίες στο κοινό να χαρεί την οργανική σχέση που συνδέει τα ανθρώπινα έργα με το έργο της φύσης.»

Σήμερα ο ποταμός είναι μια γραμμή σε κάποιους χάρτες της Αθήνας. Ένας ποταμός που ακόμη και από τους Αθηναίους δεν είναι πολλοί αυτοί που γνωρίζουν που βρίσκεται. Ορισμένοι μπορεί να επισκέφθηκαν τον αρχαιολογικό χώρο στην αποβάθρα του ΗΣΑΠ -χώρος που δεν είναι ακόμη πολύ γνωστός και που η πρόσβασή του είναι περιορισμένη. Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν τον χώρο του Κεραμεικού όπου ο ποταμός είναι ζωντανός και περιτριγυρισμένος από φυτά, ζώα και πουλιά.

Ας ξαναγίνει λοιπόν ορατή η ροή του ποταμού στην πόλη της Αθήνας, καθαρίζοντας και αναδεικνύοντας αρχικά το τμήμα από την πλατεία έως την ποικίλη στοά κι εν συνεχεία στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού. Η διαδρομή του σε όλη την πόλη μπορεί να επισημανθεί με πινακίδες και σταδιακές διανοίξεις.

Ανάδειξη του ποταμού σημαίνει ανάδειξη της αδιάκοπης ροής του . Το ποτάμι δεν είναι ποτέ το ίδιο.

Ε.Τ.